Teknolojinin Kültüre Etkisi ve Dil Üzerine İzdüşümleri

Bir milleti diğer milletlerden ayıran en önemli karakteristik özelliklerden ilk ikisi kültürü ve dildir. Dillerin oluşumunda, gelişiminde ve değişmesinde görev alan, bir millete ait özerkliklerin adına kültür diyorsak bu özelliklerin nesillerden nesillere aktarımı diller dediğimiz sistemli yapılar sayesinde olmaktadır. Bu sistemli yapıların oluşumunda yer alan kültür canlı bir varlıktır. Bir millete ait insanların, yıllar içinde sosyolojik, psikolojik veya politik gibi birçok etkenin değişimiyle yaşanılan döneme göre uyum sağlama kaygısıyla toplumdaki bireylerde değişimler gözlenebilmektedir. Bu değişimler, doğrudan bir milleti birçok açıdan etkilediğinde, yaşam şekilleri ve düşünme şekillerini değiştirebileceğinden dolayı kültürün üstünde olumlu veya olumsuz değişiklikleri beraberinde getirebilmektedir. Günümüzde bu değişikliğin önderliğini yapan en önemli etken ise teknolojinin ürünleri olan sosyal medya vb. gereçlerdir. Bu tip mecralar sayesinde insanların başka kültürlerden etkilenmeleri kaçınılmaz olmuştur. Kültürü etkileyen bu sosyal medya araçlarının dolaylı veya direkt olarak dillerin üzerinde de etkisi olduğu söylenebilmektedir. Bu değişimlerin olumlu veya olumsuz oluşu ise insanların sosyal medya araçlarında ulaştıkları bilgilerin niteliği ve bu bilgilerin kişilerce nasıl işlendiğine göre değişim gösterebilmektedir.

Kültürü etkileyen birçok etkenlerden biri için teknolojinin ögeleri örnek olarak gösterilebilmektedir. Ancak bu etkenlerden kaynaklanan değişimler bir anda gerçekleşmesi ön görülemez. Kültürlerin değişimi daha çok yaşanılan çağa ve döneme göre uyum sağlama olarak düşünülebilse de teknolojinin gelişiminin uzantısının ön görülemez olması nedeniyle kültürlerin ve dolayısıyla dillerin de etkilenme oranları şu an için belirsizliğini korumaktadır. Ancak teknolojinin ileride sunabileceği imkanlar üzerine yapılan tahminler çerçevesinde kültürün ve dillerin sonraki dönemlerde daha farklı biçimde ve daha çeşitli yönlerle etkilenebileceği öngörülebilmiştir.

(Dimitrios Karakoulas, 2023) makalesinde yeni bilgi ve iletişim teknolojilerinin insan toplumunu nasıl temelden değiştirdiğini vurgulayarak teknolojinin, kültürün temel unsuru olan dil üzerindeki önemli etkisini vurgularken (Dominguez-Trejo) yazısında, teknolojinin iletişimi nasıl daha hızlı ve daha verimli hale getirdiğini, emojiler ve kısaltmalar gibi yeni dil biçimlerinin geliştirilmesine yol açtığını tartışırken, aynı zamanda yazım denetleyicilere ve otomatik düzeltmeye güvenmenin dil becerileri üzerindeki olası olumsuz etkilerine de dikkat çekilmiştir.

(Alsaleh, 2024) ait makalede teknolojinin küresel yayılmasının nasıl kültürel homojenleşmeye yol açabileceğini ve potansiyel olarak yerel gelenekleri ve uygulamaları tehdit edebileceğini incelemesinin yanında (Beaumont, 2021)  makalesinde ise teknolojinin dili sağlıklı ve doğal bir şekilde geliştirdiğini öne sürüyor ve gözlemlenen değişikliklerin yazılı iletişimin ortaya çıkışıyla başlayan dil geleneğinin bir parçası olduğu savunulmuştur.

(McLuhan, 1962) kitabında kitle iletişim araçlarının, özellikle de matbaanın Avrupa kültürü ve insan bilinci üzerindeki etkilerini analiz ediyor, "küresel köy" gibi kavramları tanıtıyor ve teknolojilerin insan algısını ve toplumsal yapıları nasıl yeniden şekillendirdiğini tartışıyor.

Teknolojik imkanların sunduğu araçların kültürü ve dilleri nasıl etkilediğini, aralarındaki etkileşimlerin yönünü ve bu etkileşimden kaynaklanabilecek sonuçların tahminlerini değerlendirebilmek için bu makalede nitel analizlere, makalelerin incelenmesine ve gözlemlere başvurulmuştur. Bu etkileşimlerin, kültür ve dil üzerinde bıraktığı izlerin derinliğinden ve kalıcılığından söz edebilmek için raporlara ve konu üzerinde yapılmış uzmanların görüşlerinin sentezlerinden yararlanılmıştır.

Sosyal medyayı kullanan aktif kullanıcılar üzerinde yapılan gözlemlere dayanarak, bu kullanıcıların sosyal medya öncesinde sahip oldukları çevrenin bu araçlar ile genişletilmesi sayesinde, ait oldukları kültürlerin birbirleriyle etkileşimi kaçınılmaz olmuştur. Bu etkileşimlerin sayesinde insanların kullandıkları günlük dillerinin içine yeni kelimeler eklenmiş veya benimsenmiş kültür öğelerinin dönemle örtüşmediği gerekçesiyle kullanımları ve yaygınlığı azalmıştır.

Kullanılan yeni kelimelerin veya eskimiş kültürel öğelerin yaygınlığının azalmasının yol açacağı olumlu veya olumsuz nedenler üzerindeki tahminler bu değişimlerin milletler arasındaki ortak kültürel hazine oluşumlarının birer başlangıcı olduğunu, eskiyen kültürel öğelerin tamamen kaybolmadığını sadece döneme uyum sağladığını düşünürken bazı uzmanlar ise kültür üzerinde yapılacak herhangi bir değişimin dil üzerinde nesiller sonra öngörülemez sonuçlar doğurabilmesinden kaynaklanan endişelerini tasvir etmişlerdir.

Kültürler her dönemde çağa uyum sağlamak için değişimler gösterseler bile bu kültür hazinelerinin doğru şekilde muhafaza edilmesiyle yozlaşmanın önüne geçinilebileceği savunulmuştur. Ancak hangi öğelerin korunması gerektiği ve konunun soyut bir tarafının olmasından dolayı yozlaşmanın önünü de açabilmesi ön görülmektedir. Teknolojinin sunduğu imkanların, kültüre ve dolayısıyla dillerin üzerindeki etkilerinin öngörülemez olmasıyla birlikte internet ortamında var olan sanal ortak bir kültürün de oluştuğu inkar edilemez bir gerçektir.

Referanslar:

• Alsaleh, A. (2024, Aralık 30). The impact of technological advancement on culture and society. Scientific Reports.

• Beaumont, N. (2021, Şubat 11). The impact of technology on the words we use. harvard.co.uk.

• Dimitrios Karakoulas, K. T. (2023, Kasım 1). The Crucial Impact of Technology on Language and Culture. ResearchGate.

• Dominguez-Trejo, J. (tarih yok). Technology's Impact on Language. Greenfield High School.

• McLuhan, M. (1962). The Gutenberg Galaxy: The Making of Typographic Man. Kanada: University of Toronto Press.