21. Yüzyılda Okuryazarlığın Dönüşümü: Kodlama Ve Roboti̇k Eği̇ti̇mleri̇ni̇n Rolü

21. yüzyılda dijital dönüşüm, bireylerin yaşam biçimini, iş dünyasını ve eğitim sistemlerini kökten değiştirmiştir. Bu değişim, okuryazarlık kavramının da yeniden tanımlanmasını gerekli kılmıştır. Geleneksel anlamda okuryazarlık, yalnızca okuma, anlama ve yazılı ifade becerileri ile sınırlıyken, günümüzde bireylerin dijital araçları etkin ve yaratıcı bir şekilde kullanabilmesi de önemli bir gereklilik hâline gelmiştir. Bu bağlamda kodlama ve robotik eğitimleri, bireylere dijital sistemleri üretme, yönetme ve optimize etme becerileri kazandırarak yeni bir okuryazarlık türü olarak değerlendirilmektedir. Bu makalede, kodlama ve robotik eğitiminin eğitimdeki rolü, erken yaşta kazanılmasının önemi ve dijital becerilerin sürdürülebilir kalkınma açısından değeri tartışılacaktır.

Kodlama, literatürde sıklıkla “programlama” olarak adlandırılmakta ve bir problemin çözümü için komutların mantıksal bir dizilim içinde birleştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Programlama, insan ve bilgisayarın ortak çalışmasını gerektiren bir süreçtir ve çözüm üretme odaklıdır. Kodlama ise özellikle elektronik sistemler ve bilgisayarlar üzerinde bu çözüm sürecini kolaylaştıracak komutların geliştirilmesi anlamına gelir. Eğitim sistemlerine erken yaşta kodlama ve programlama entegrasyonu, öğrencilerin problem çözme, algoritmik düşünme, yaratıcı üretim ve sistem analizi becerilerini geliştirmek için kritik bir adımdır. Sayın ve Seferoğlu (2016), kodlama eğitimlerinin ilkokuldan itibaren müfredata dahil edilmesinin, öğrencilerin 21. yüzyıl becerilerine uyum sağlamasında temel bir rol oynadığını vurgulamaktadır.

Kodlama ve robotik eğitimleri, sadece teknik bir uzmanlık alanı olarak görülmemelidir. Demirer ve Sak (2016), blok tabanlı programlama araçlarının (Scratch, CodeMonkey, Mblock vb.) küçük yaştaki öğrenciler için öğrenmeyi eğlenceli ve erişilebilir hâle getirdiğini belirtmiştir. UNESCO (2020) ve OECD (2019) raporları, dijital içerik üretme ve teknoloji tabanlı yenilik geliştirme becerilerinin sürdürülebilir kalkınma için kritik olduğunu vurgulamaktadır. Birleşik Krallık’ın 2014 yılında müfredata eklediği “Computing” dersi, öğrencilerin algoritmik düşünme, problem çözme ve temel programlama becerileriyle tanışmasını sağlamaktadır. Bu literatür, kodlama ve robotik eğitimlerinin yeni nesil okuryazarlığın temel taşları olduğuna işaret etmektedir.

Bu çalışma, literatür taraması yöntemi ile yürütülmüştür. Kodlama ve robotik eğitimlerinin etkilerini değerlendirmek amacıyla akademik makaleler, ulusal ve uluslararası raporlar, eğitim programları ve müfredat örnekleri incelenmiştir. Analiz, öğrencilerin erken yaşta kodlama eğitimine katılımının bilişsel ve yaratıcı gelişimleri üzerindeki etkilerini ortaya koymak için yapılmıştır. Ayrıca, blok tabanlı kodlama araçlarının kullanım kolaylığı ve öğrenme motivasyonuna katkısı da ele alınmıştır. Bu yöntem, eğitim politikaları ve program tasarımında kanıta dayalı öneriler geliştirmek için uygun bir yaklaşımdır.

Araştırma bulguları, kodlama ve robotik eğitimlerinin öğrencilerin algoritmik düşünme, problem çözme, veri analizi ve yaratıcı üretim becerilerini belirgin biçimde geliştirdiğini göstermektedir. Blok tabanlı araçlar, özellikle küçük yaş gruplarında eğitimi daha erişilebilir ve ilgi çekici hâle getirmiştir. Ayrıca, öğrenciler kodlama süreçleri aracılığıyla takım çalışması, mantıksal düşünme ve eleştirel analiz gibi üst düzey bilişsel beceriler kazanabilmektedir. Ulusal ve uluslararası müfredat örnekleri, erken yaşta dijital becerilerin kazandırılmasının uzun vadeli öğrenme çıktıları üzerinde olumlu etkiler oluşturduğunu göstermektedir.

Elde edilen bulgular, kodlama ve robotik eğitiminin teknik becerilerin ötesinde, çağdaş okuryazarlığın temel bir bileşeni olduğunu göstermektedir. Eğitim politikaları, bu dersleri seçmeli değil, temel bir yetkinlik olarak ele almalıdır. Ayrıca, etik ve pratik açıdan, kodlama eğitimi öğrencilerin dijital dünyada sorumlu ve bilinçli bireyler olarak yetişmesini desteklemektedir. Eğitimde uygulamalı ve proje tabanlı yaklaşımlar, öğrencilerin problem çözme ve yaratıcı düşünme becerilerini pekiştirmede kritik bir rol oynamaktadır.

Kodlama ve robotik eğitimleri, 21. yüzyılda dijital okuryazarlığın ayrılmaz bir parçası hâline gelmiştir. Bu eğitimler, öğrencilerin problem çözme, algoritmik düşünme ve yaratıcı üretim becerilerini bütüncül bir şekilde geliştirmektedir. Gelecekteki eğitim politikaları, kodlama ve robotik derslerini zorunlu müfredat kapsamında sunmalı, küçük yaş grupları için erişilebilir araçlar ve platformlar çeşitlendirilmelidir. Ayrıca, gelecek araştırmalar öğrencilerin dijital üretkenlik ve yenilikçilik becerilerini değerlendirecek uzun dönemli çalışmalar üzerine odaklanmalıdır.

Referanslar

• Alimisis, V. (2013). Educational robotics: Open questions and new challenges. Themes in Science and Technology Education, 6(1), 63–71.

• Demirer, V., & Sak, N. (2016). Blok tabanlı programlama araçlarının eğitimde kullanımı üzerine bir inceleme. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 5(2), 1–19.

• OECD. (2019). Future of education and skills 2030: Conceptual learning framework. OECD Publishing.

• Sayın, C., & Seferoğlu, S. S. (2016). Kodlama eğitimi ve programlama öğretiminin eğitim sistemlerine entegrasyonu üzerine bir değerlendirme. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(2), 1–23.

• UNESCO. (2020). Digital skills: A global perspective on digital literacy. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.